تفسير جامع، ج‏5، ص: 279

سوره لقمان‏

سوره لقمان سوره لقمان در مكه نازل شده داراى سى و چهار آيه و پانصد و چهل و هشت كلمه و دو هزار و يكصد و ده حرف است.

خلاصه مطالب سوره لقمان عبارت است از آنكه قرآن رهبر و بخشايش خداوند است براى مردم نيكوكار و خريداران سخنان لغو و باطل كه از روى نادانى و جهالت مردم را از راه خداشناسى گمراه نموده و قرآن خدا را شوخى پنداشته و تمسخر ميكنند شديدا بعذاب خوارى مجازات ميشوند و پند و نصيحت لقمان بفرزندش و ذم و توبيخ مردمى كه از روى جهالت و نادانى و بى‏خبر از كتاب روشن خدا در دين خدا مجادله و بحث مينمايند و دلايل توحيد و خداشناسى.

سيد رضى در كتاب خصايص ذيل آيه «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ»14     از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده كه فرمود يكى از والدين امير المؤمنين عليه السّلام ميباشد.

ابن شهر آشوب بسند خود از آنحضرت روايت كرده فرمود اين آيه در شأن رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين عليه السّلام نازل گرديده.

ابن شهر آشوب بسند خود از آنحضرت روايت كرده فرمود اين آيه در شأن رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين عليه السّلام نازل گرديده.

در كتاب امالى بسند خود از اصبغ بن نباته روايت كرده گفت فرداى آن روزى كه ابن ملجم ملعون در مسجد ضربت شهادت را بر فرق نازنين امير المؤمنين زد با جمعى از اصحاب بقصد عيادت بخانه آنحضرت رفتيم امام حسن عليه السّلام بيرون تشريف آورده فرمودند حال مزاجى پدرم اجازه نميدهد كه بديدارش حاضر شويد بخانه‏هاى خود برگرديد مردم                        تفسير جامع، ج‏5، ص: 291

 رفتند من نشسته بودم كه ناگاه از درون خانه حضرت فرياد شيون برخاست من هم خوددارى را از دست داده بگريه افتادم از صداى گريه من امام حسن عليه السّلام بيرون آمده فرمودند چرا بخانه خود نرفتى عرض كردم فدايت شوم من تا بزيارت مولاى خود موفق نشوم نخواهم رفت اجازه ملاقات و ديدارشان را براى من بگيريد امام حسن عليه السّلام داخل منزل تشريف برده طولى نكشيد كه بيرون آمده مرا بورود بخانه راهنمائى نموده بزيارت امام و مولاى متقيان بردند ديدم امير المؤمنين در بستر خود نشسته و بچيزى تكيه نموده و عصابه زردى بر سر خويش بسته‏اند ولى آن عصابه بخون فرق همايونش آغشته و چهره مباركش چنان زرد شده بود كه معلوم نبود كدام يك از صورت و يا عمامه زردتر است بدامن حضرت افتاده و دست مباركش را بوسه زده بگريه در افتادم فرمودند اى اصبغ گريه نكن بخدا قسم كه هم اكنون بهشت را بچشم خويش مى‏بينم عرض كردم بخدا قسم ميدانم كه ببهشت ميرويد ولى گريه من براى فقدان و دورى از محضر مبارك شما است كه ديگر ديدارتان را براى هميشه از دست ميدهم و تقاضا كردم حديثى بفرمايند كه بعنوان يادگارى عزيز حفظ كنم.

فرمود اى اصبغ روزى پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله مرا احضار نموده و فرمودند هم اكنون بمسجد رفته و بالاى منبر از طرف من بمردم بگو كه من رسول رسول خدايم و آن رسول خدا ميفرمايد لعنت خدا و فرشتگان و پيغمبران و لعنت من بر كسى باد كه از اطاعت والدين خود سرپيچى بنمايد و يا دعوت غير مولاى خود را اجابت كند يا باجير خود در اجرتش ظلم بنمايد بر طبق فرموده پيغمبر عمل نموده و از منبر بزير آمدم هيچكس حرفى نزد مگر عمر كه گفت يا على فرموده رسول خدا را رسانيدى ولى تفسير آن را نگفتى گفتم خدمت پيغمبر عرض ميكنم فورا حضور پسر عم گرامم شتافته و سخن عمر را بآنحضرت رسانيدم فرمودند هم اكنون بمسجد برگرد و بالاى منبر برو پس از حمد و ثناى الهى و درود بر من بمردم بگو ما چيزى نميگوئيم مگر آنكه تفسيرش نزد ما ميباشد بدانيد و آگاه باشيد كه پيغمبر و من كه على هستم دو پدر براى شما و مولاى شما و اجير شما ميباشيم.

 (يعنى در اجر رسالت كه محبت و ولايت ذوى القربى است ستم نكنيد)

  تفسير جامع، ج‏5، ص: 293

ابن بابويه ذيل آيه «وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً»   20   از محمد بن زياد ازدى روايت كرده گفت از مولايم حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام معناى آيه را سؤال نمودم فرمودند مراد از نعمت‏هاى ظاهره پروردگار ائمه ظاهره بوده و نعمت باطنه امام غائب آل محمد صلى اللّه عليه و آله است عرض كردم مگر از امامان كسى هم غايب ميشود فرمود؟ بلى يكى                     

 از ائمه از ديده‏هاى مردم پنهان ميشود ولى در قلوب مؤمنين جا دارد و آن امام دوازدهمى فرزند عسكرى امام يازدهم است كه هر وقت خداوند بخواهد ظهور ميكند و خداوند هر مشكلى را براى حضرتش آسان و هر دورى را نزديك و هر لجوج ستمكار را بدستش مقهور و هر شيطان مريدى را منكوب و هلاك ميسازد و تمام گنج‏ها و ذخاير زمين را مكشوف و هويدا ميسازد و از روى ادب نام مباركش را بزبان نميآورند و پس از آنكه دنيا پر از جور و ظلم شد بفرمان خداوند ظاهر شده و جهان را پر از عدل و داد ميفرمايد.

 و از جابر روايت كرده گفت شخصى بحضور حضرت باقر عليه السّلام عرضه داشت مراد از نعمت‏هاى ظاهره و باطنه خداوند كه در اين آيه بيان شده چيست؟ فرمودند مراد از نعمت ظاهره وجود مقدس پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم است و هر آنچه از طرف پروردگار راجع بتوحيد و معرفت خداوند آورده و غرض از نعمت‏هاى باطنه ولايت و دوستى با ما اهلبيت آنحضرت است زيرا گروهى از مسلمانان هم به نعمت ظاهره و هم به نعمت باطنه معتقد                        تفسير جامع، ج‏5، ص: 294

 بوده بر نبوت پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و امامت و ولايت ما ائمه شهادت ميدهند و مؤمن بتمام معناى حقيقى ميباشند لكن جمعى فقط بظاهر قناعت نموده و بباطن كه ولايت ما باشد عقيده ندارند و بهمين مناسبت براى رفع تأثر و خشنودى پيغمبر اكرم (ص) اين آيه نازل شد:

يا أَيُّهَا الرَّسُولُ لا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ.مائده 41

با نزول اين آيه رسول اكرم خوشحال شدند زيرا خداوند ايمان اين قبيل اشخاص را كه بولايت و دوستى ما بى‏اعتنا هستند قبول نميفرمايد.

 تفسير جامع، ج‏5، ص: 296

 در كافى ذيل آيه «وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ»  22   از حضرت على بن الحسين امام زين العابدين عليه السّلام روايت كرده فرمود مراد از عروة الوثقى دوستى آل محمد صلى اللّه عليه و آله و سلّم است.

ابن بابويه از ابن عباس روايت كرده گفت رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود كسى كه مايل باشد بريسمان محكم خدا كه هرگز گسستنى نيست چنگ بزند بايد بدامن و ولايت برادر و وصى من على بن أبي طالب عليه السّلام چنگ بزند هر كه او را دوست بدارد هلاك نشود و هر كس او را دشمن بدارد روى نجات نه‏بيند اينحديث را عامه بطرق عديده نقل نموده‏اند.

ابن شهر آشوب از انس بن مالك روايت كرده كه رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود آيه فوق در حق امير المؤمنين (ع) نازلشده و آنحضرت كسى است كه روى تسليم و رضا بسوى خدا نموده و نيكوكارى را پيشه خود قرار داده.

و از حضرت رضا (ص) روايت كرده فرمود رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم ميفرمود بزودى بعد از من فتنه‏اى پديدار شود كه جهان را تاريك گرداند هر كس بخواهد از آن فتنه نجات يابد بايد بريسمان محكم پروردگار چنگ بزند اصحاب حضورش عرض كردند ريسمان محكم خدا چيست؟ فرمود ولايت سيد الوصيين است پرسش كردند او چه شخصى است؟ فرمود مولاى مسلمين و امام آنها است مجددا سؤال نمودند اى پيغمبر خدا امام و مولاى مسلمين كيست و بعد از شما چه شخصى است فرمود برادرم على بن أبي طالب عليه السّلام ميباشد. و اينحديث را نيز عامه  بطرق عديده نقل نموده‏اند.

تفسير جامع، ج‏5، ص: 297

 «وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ»27

 طبرسى صاحب احتجاج روايت كرده كه يحيى بن اكثم از حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام معناى آيه را سؤال نمود در جواب اسامى هفت درياى مورد بحث آيه را بيان كرده و فرمودند ما كلمات خدا هستيم كه كسى درك فضائل ما را نمى‏كند و عقل هيچ بشرى بانتهاى فضيلت ما نميرسد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: